معرفی ساز گیتار:
گیتار یکی از محبوب‌ترین و پرکاربردترین سازهای موسیقی در دنیاست که با صدای دلنشین و تنوع سبک‌های موسیقی که با آن قابل اجراست، مورد توجه بسیاری از نوازندگان و علاقه‌مندان به موسیقی قرار گرفته است و کتاب های آموزش گیتار زیادی در این زمینه منتشر شده است.
تاریخچه‌ی گیتار: از گذشته‌های دور تا امروز
گیتار، این ساز محبوب و همه پسند، ریشه‌هایی بسیار قدیمی و عمیق در تاریخ موسیقی دارد. اگرچه شکل امروزی آن محصول تکامل تدریجی طی قرن‌هاست، اما اجداد آن را می‌توان در سازهای زهی باستانی در تمدن‌های مختلف سراسر جهان یافت.
ریشه‌های باستانی:
- سازهای زهی اولیه: اولین نشانه‌های سازهای زهی را می‌توان در تمدن‌های باستانی سومری، بابلی و مصری یافت. این سازها اغلب از چوب خمیده و سیم‌هایی از روده یا ابریشم ساخته می‌شدند.
- چنگ: با پیشرفت تمدن‌ها، چنگ‌ها پیچیده‌تر شدند. چنگ‌های ۱۱ سیمه با تزئینات طلا نمونه‌ای از این پیشرفت هستند.
- لیر: لیر نوع دیگری از سازهای زهی باستانی بود که در آن سیم‌ها به طول مساوی قرار می‌گرفتند. لیر به دو نوع لیرا و کیتارا تقسیم می‌شد و نام گیتار از همین واژه کیتارا گرفته شده است.
قرون وسطی و تولد گیتار کلاسیک:
- قرون وسطی در اسپانیا: قرون وسطی در اسپانیا را می‌توان نقطه عطفی در تاریخ گیتار دانست. در این دوره، گیتار تحت تأثیر فرهنگ‌های مختلفی از جمله عربی و اندلسی قرار گرفت و به شکل امروزی خود نزدیک‌تر شد.
- گیتار فلامنکو: گیتار فلامنکو، یکی از مشهورترین انواع گیتار کلاسیک، در همین دوره شکل گرفت و به یکی از نمادهای فرهنگ اسپانیایی تبدیل شد.
عصر مدرن و گیتار الکتریکی:
- قرن بیستم: قرن بیستم شاهد تحولات شگرفی در دنیای موسیقی و به خصوص گیتار بود. با ظهور تکنولوژی، گیتار الکتریکی اختراع شد و موسیقی را به کلی متحول کرد.
- راک اند رول و گیتار الکتریکی: گیتار الکتریکی به سرعت به نماد راک اند رول تبدیل شد و نوازندگانی مانند چاک بری و جیمی هندریکس با نواختن این ساز، موسیقی را به سطح جدیدی بردند.
انواع گیتار: سفری در دنیای صداها
گیتار، یکی از محبوب‌ترین و متنوع‌ترین سازهای موسیقی است که در سبک‌های مختلف موسیقی مورد استفاده قرار می‌گیرد. هر نوع گیتار، ویژگی‌های خاص خود را دارد و برای سبک‌های موسیقی خاصی مناسب‌تر است. در ادامه به معرفی انواع مختلف گیتار می‌پردازیم:
گیتار کلاسیک (Classical Guitar)
- ویژگی‌ها: بدنه‌ی بزرگ و توخالی، سیم‌های نایلونی، گردن پهن و فرت‌برد گرد.
- صدا: صدای گرم و ملایم با طنین عمیق.
- سبک‌ها: موسیقی کلاسیک، فلمنکو، برخی از سبک‌های موسیقی لاتین و همچنین برای تمرین تئوری موسیقی بسیار مناسب است.
گیتار آکوستیک (Acoustic Guitar)
- ویژگی‌ها: بدنه‌ی توخالی، سیم‌های فلزی، گردن باریک‌تر از گیتار کلاسیک و فرت‌برد صاف‌تر.
- صدا: صدایی بلندتر و شفاف‌تر نسبت به گیتار کلاسیک.
- سبک‌ها: فولک، کانتری، بلوز، پاپ و بسیاری از سبک‌های دیگر.
گیتار الکتریک (Electric Guitar)
- ویژگی‌ها: بدنه‌ی توپر، سیم‌های فلزی، پیکاپ‌ها برای تبدیل ارتعاشات سیم‌ها به سیگنال‌های الکتریکی.
- صدا: صدای متنوع و قابل تغییر با استفاده از افکت‌ها و آمپلی‌فایر.
- سبک‌ها: راک، متال، جاز، بلوز، پاپ و بسیاری از سبک‌های مدرن.
گیتار بیس (Bass Guitar)
- ویژگی‌ها: بدنه‌ی بزرگ، سیم‌های ضخیم، گردن پهن و فرت‌برد صاف.
- صدا: صدای بم و قوی برای ایجاد ریتم و همراهی سایر سازها.
- سبک‌ها: راک، پاپ، جاز، فانک و بسیاری از سبک‌های دیگر.
انواع دیگر گیتار
علاوه بر انواع اصلی گیتار، انواع دیگری نیز وجود دارند که برای کاربردهای خاص طراحی شده‌اند، مانند:
- گیتار ۱۲ سیمه (12-String Guitar): دارای ۱۲ سیم است و صدای پر و حجیمی دارد.
- گیتار باریتون (Baritone Guitar): سیم‌های ضخیم‌تری نسبت به گیتار معمولی دارد و صدایی بم‌تر تولید می‌کند.
- گیتار کلاسیک ۷ سیمه (7-String Classical Guitar): دارای یک سیم اضافی در بم‌ترین قسمت است.
- گیتار گیتار (Archtop Guitar): ترکیبی از گیتار کلاسیک و الکتریک است و در موسیقی جاز بسیار محبوب است.
- گیتار سفر (Travel Guitar): گیتاری با ابعاد کوچک و قابل حمل برای مسافرت.
اجزای اصلی گیتار آکوستیک:
بدنه (Body)
- وظیفه: تقویت صدای تولید شده توسط سیم‌ها و ایجاد طنین خاص گیتار.
- انواع: توخالی (آکوستیک)، نیمه توخالی و توپر (الکتریک).
- جنس: معمولاً از چوب‌هایی مانند صنوبر، ماهون، رزوود و… ساخته می‌شود.
گردن (Neck)
- وظیفه: محلی برای قرارگیری فرت‌ها و سیم‌ها و همچنین اتصال به بدنه.
- جنس: معمولاً از چوب‌های سخت مانند افرا یا ماهون ساخته می‌شود.
- فرت‌ها (Frets): نوارهای فلزی که بر روی گردن قرار دارند و برای تعیین نت‌ها استفاده می‌شوند.
سرگیتار (Headstock)
- وظیفه: محل اتصال سیم‌ها به گوشی‌ها و تعیین کوک گیتار.
- گوشی‌ها (Tuning Machines): قطعاتی که برای کوک کردن سیم‌ها استفاده می‌شوند.
- نُت (Nut): قطعه‌ای که در انتهای گردن قرار دارد و سیم‌ها از روی آن عبور می‌کنند.
سیم‌ها (Strings)
- وظیفه: تولید صدا هنگام ارتعاش.
- جنس: معمولاً از فولاد، نایلون یا ترکیبی از این دو ساخته می‌شوند.
- انواع: بسته به نوع گیتار و سبک موسیقی، سیم‌های مختلفی استفاده می‌شود.
پل (Bridge)
- وظیفه: اتصال سیم‌ها به بدنه و انتقال ارتعاشات به صفحه صدا.
- جنس: معمولاً از چوب یا پلاستیک ساخته می‌شود.
صفحه صدا (Soundboard)
- وظیفه: تقویت صدای تولید شده توسط سیم‌ها در گیتارهای آکوستیک.
پیکاپ‌ها (Pickups)
- وظیفه: تبدیل ارتعاشات سیم‌ها به سیگنال‌های الکتریکی در گیتارهای الکتریک.
سایر اجزای گیتار
- حفره صدا (Soundhole): در گیتارهای آکوستیک برای خروج صدا.
- تروس راد (Truss Rod): میله‌ای فلزی داخل گردن که برای تنظیم انحنای گردن استفاده می‌شود.
- پیک گارد (Pickguard): صفحه‌ای پلاستیکی که از بدنه در برابر خراش محافظت می‌کند.
اجزای اصلی گیتار الکتریک
بدنه (Body)
- وظیفه: تقویت صدای تولید شده توسط پیکاپ‌ها و ایجاد طنین خاص گیتار.
- انواع: توپر (Solid Body)، نیمه توخالی (Semi-hollow) و توخالی (Hollow Body).
- جنس: معمولاً از چوب‌هایی مانند افرا، ماهون، و سایر چوب‌های سخت ساخته می‌شود.
گردن (Neck)
- وظیفه: محلی برای قرارگیری فرت‌ها و سیم‌ها و همچنین اتصال به بدنه.
- جنس: معمولاً از چوب‌های سخت مانند افرا یا ماهون ساخته می‌شود.
- فرت‌ها (Frets): نوارهای فلزی که بر روی گردن قرار دارند و برای تعیین نت‌ها استفاده می‌شوند.
سرگیتار (Headstock)
- وظیفه: محل اتصال سیم‌ها به گوشی‌ها و تعیین کوک گیتار.
- گوشی‌ها (Tuning Machines): قطعاتی که برای کوک کردن سیم‌ها استفاده می‌شوند.
- نُت (Nut): قطعه‌ای که در انتهای گردن قرار دارد و سیم‌ها از روی آن عبور می‌کنند.
سیم‌ها (Strings)
- وظیفه: تولید صدا هنگام ارتعاش.
- جنس: معمولاً از فولاد یا ترکیبات فلزی دیگر ساخته می‌شوند.
پیکاپ‌ها (Pickups)
- وظیفه: تبدیل ارتعاشات سیم‌ها به سیگنال‌های الکتریکی.
- انواع: سینگل کویل (Single Coil) و هامباکر (Humbucker).
- مکان قرارگیری: معمولاً در نزدیکی سیم‌ها و در قسمت‌های مختلف بدنه قرار می‌گیرند.
پل (Bridge)
- وظیفه: اتصال سیم‌ها به بدنه و انتقال ارتعاشات به پیکاپ‌ها.
- انواع: ثابت، ترمولو (Tremolo) و فلوید رز (Floyd Rose).
کنترل‌ها (Controls)
- ولتیم (Volume): کنترل میزان صدای خروجی.
- تون (Tone): کنترل میزان شدت فرکانس‌های مختلف صدا.
- سوییچ پیکاپ: برای انتخاب پیکاپ یا ترکیب پیکاپ‌ها.
جک خروجی (Output Jack)
- وظیفه: اتصال گیتار به آمپلی‌فایر یا پدال افکت.
سایر اجزا
- پیک گارد (Pickguard): صفحه‌ای پلاستیکی که از بدنه در برابر خراش محافظت می‌کند.
- تروس راد (Truss Rod): میله‌ای فلزی داخل گردن که برای تنظیم انحنای گردن استفاده می‌شود.
- ترمولو سیستم (Tremolo System): سیستمی برای ایجاد افکت‌های ویبراتو و بند.
آشنایی با نت های ساز گیتار:
نت‌های گیتار، زبان مشترک تمامی نوازندگان گیتار در سراسر دنیاست. با دانستن این زبان، شما می‌توانید هر آهنگ یا قطعه‌ای را بنوازید و همچنین با دیگر نوازندگان به راحتی ارتباط برقرار کنید. در این مقاله، به صورت ساده و گام به گام، به بررسی نت‌های گیتار آکوستیک خواهیم پرداخت.
چرا یادگیری نت‌ها مهم است؟
- درک بهتر موسیقی: با دانستن نت‌ها، شما می‌توانید ساختار یک آهنگ، نحوه‌ی تنظیم آکوردها و ملودی‌ها را بهتر درک کنید.
- یادگیری سریع‌تر آهنگ‌ها: به جای حفظ کردن شکل انگشت‌گذاری برای هر آهنگ، با دانستن نت‌ها می‌توانید به راحتی هر آهنگی را از روی نت بنوازید.
- ارتباط با دیگر نوازندگان: با استفاده از نت‌ها، می‌توانید با دیگر نوازندگان به راحتی ارتباط برقرار کرده و از تجربیات آن‌ها استفاده کنید.
- دسترسی به منابع آموزشی بیشتر: اکثر آموزش‌ها و کتاب‌های گیتار بر اساس نت نوشته شده‌اند.
سیستم نت‌نویسی در گیتار
در گیتار، از سیستم نت‌نویسی خطوط حامل استفاده می‌شود. هر خط و فاصله‌ی بین خطوط، نماینده‌ی یک نت خاص است. برای گیتار، معمولا از کلید سل استفاده می‌شود.
نام نت‌ها روی سیم‌های گیتار
هر سیم گیتار یک نت مشخصی دارد. از پایین به بالا، نام سیم‌ها به ترتیب زیر است:
- سیم ششم: E (می)
- سیم پنجم: A (لا)
- سیم چهارم: D (ر)
- سیم سوم: G (سل)
- سیم دوم: B (سی)
- سیم اول: E (می)
فرت‌ها و نت‌ها
هر فرت روی دسته گیتار، نماینده‌ی یک نت خاص است. وقتی شما انگشت خود را روی یک فرت قرار می‌دهید، صدایی با فرکانس بالاتر از نت سیم باز تولید می‌شود.
[تصویر فرت‌برد گیتار با نشان دادن نت‌ها]
آکوردها
آکورد مجموعه‌ای از چند نت است که به صورت همزمان نواخته می‌شوند. هر آکورد، یک شکل انگشت‌گذاری خاص دارد.
نوازنده های برجسته گیتار:
- آندرس سگوویا
- جان ویلیامز
- اِریک کلپتون
- جیمی هندریکس
- پات متیسینی
- محمدرضا لطفی
- پرویز مشکاتیان
- و …
نتیجه گیری
گیتار، صرف نظر از سبک موسیقی مورد علاقه‌تان، یک ساز بسیار جذاب و همه کاره است. یادگیری گیتار نه تنها به شما لذت فراوانی می‌بخشد، بلکه به رشد شخصی و اجتماعی شما نیز کمک خواهد کرد. پس اگر به موسیقی علاقه‌مند هستید، شک نکنید و یادگیری گیتار را شروع کنید.
